Çocuklarımızın meslek seçimi için hangi kriterleri göz önünde tutarız?

Sanırım çoğunlukla hepimizin vereceği cevaplar aynıdır. Mesleğin iyi bir geliri olması, toplumda saygın olması, rahat ve konforlu bir yaşam, geleceği ve kariyer imkanları olması gibi.

Bu kriterler geçmişte de aynı idi. Şimdi de aynı. Sadece seçilen meslekler değişti. Teknolojinin gelişimi, ekonomik şartlarda değişimler, konfor beklenti ve düzeyinin artması gibi nedenler ile birçok meslek dalı kayboldu. Tabii beraberinde mesleğin kariyerlerini de alıp götürerek. Geçmişte ailelerin çocuklarını iyi bir kariyer, iyi bir gelir elde etmeleri için yönlendirdikleri meslekler, bugünün kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri halini aldı. 

İsterseniz çok değil, yakın zamanda geriye giderek bir dönemin en gözde, şimdi ise nostaljik olarak görmeye başladığımız bazı meslekleri sıralayalım. 

 

•Kalaycı Ustası

•Nalbant 

•Tenekeci 

•Demirci 

•Çömlekçi 

•Dokumacı 

•Şerbetçi 

•Değirmen ustası 

•Taş ve duvar ustası 

•Dondurmacı 

•Semerci 

•Tüccar terzi 

•Saraç 

•Derici 

•Gaz lambası imalat ustası      

•Tel dolap imalat ustası 

•Saban ustası 

•Sepetçi

 

Bu mesleklerden bazıları Anadolu’nun bazı bölgelerinde hala kullanılıyor olsa da, son ustaları işi öğretecek çırak bulamadıkları için son dönemlerini yaşıyor. Bazıları ise bölgeye gelen turistler için nostaljik bir çekim noktası olarak kullanılıyor. Bazı mesleklerin ürünleri ise artık ustası olmadığı için çoktan müzelere konulmuş durumda. 

Günümüz şehir hayatında hemen hiç rastlamadığımız bu mesleklerin bir çoğu aile boyu yapılan mesleklerdi ve bu işleri yapan aileler dönemlerinde en zengin ailelerdi. Dükkanlarını her sabah gün doğarken açar, gece karanlık basınca kapatırlardı.  İşleri yetiştiremez, akrabaların çocukları dahi küçükten işe başlatılır ve yetiştirilirdi.

Gün geldi. Teknoloji ve sanayileşmenin getirdiği değişim karşısında önce işler yavaşladı sonra durma noktasına geldi. İş kapasitesi ve elde edilen gelir aile bireylerine yetmemeye başlayınca, çocuklar yavaş yavaş şehirlerdeki fabrikalarda çalışmaya başladılar. Lojistik şartları gereği büyük sanayi kuruluşları büyük şehirlerde yapılanmaya başladıkça, bu aileler akın akın bu şehirlere göç etmeye başladılar. 

Şehir nüfusu kalabalıklaşmaya ve karışıklaşmaya başladı. Eski dönemlerde çarşıda, pazarda herkes birbirini tanırken şimdi karşılaşan ve tanışan iki kişinin birbirlerine sordukları ilk soru; “Hemşehrim sen nerdensin?” şekline geldi. 

 Yukarıda bahsettiğimiz mesleklere dönersek, bu meslekler büyük çoğunlukla basit alet ve araçlar ile yapılmakta idi ve ustanın maharetine bağlıydı. Emeğe dayanması nedeni ile üretim sayıları belli idi. Dönemin yaşam koşulları bu meslekleri birer ihtiyaç haline getirmişti. 

Şimdilerde ise neredeyse her şey makinalar ile ve büyük partiler halinde yapılmakta, dolayısıyla kitlesel bir üretim söz konusudur. Ustalık hala geçerli fakat ustanın bildiği her şey kağıda dökülmekte, eğitimleri verilmekte ve ustalığa olan ihtiyaç minimum düzeye indirgenmektedir. Değişen yaşam şekilleri ve konfor beklentisi ile bu işlere ihtiyaç nerdeyse ortadan kalktı.

Şimdi düşünmeden edemiyorum. Yıllar sonra bugün gözde olan hangi meslekler tarihe karışacak?  

 

İsmail Hakkı Kavurmacı